Brak możliwości uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego przez rodzinę zastępczą, na której jednocześnie ciąży obowiązek alimentacyjny, narusza konstytucyjną zasadę równości i jest niezgodna ze konstytucyjnymi standardami ochrony rodziny.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:
- art. 17 ust. 1 i ust. 5 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o
świadczeniach rodzinnych w zakresie, w jakim uniemożliwia przyznanie prawa do
świadczenia pielęgnacyjnego osobie, która rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy
zarobkowej w związku z koniecznością opieki, o jakiej mowa w art. 17 ust. 1 tej
ustawy, nad innym niż jej dziecko, niepełnosprawnym, niepełnoletnim członkiem
rodziny, dla którego stanowi rodzinę zastępczą spokrewnioną i wobec którego osobę tę
obciąża obowiązek alimentacyjny, jest niezgodny z art. 18, art. 32 ust. 1 i art. 71
ust. 1 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 20 i art. 23 Konwencji o prawach
dziecka, przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada
1989 r. -
art. 58 ust. 1 ustawy z 28 listopada 2003 r. w zakresie, w jakim nie przyznaje
prawa do świadczenia pielęgnacyjnego po dniu 31 sierpnia 2005 r. osobie ustanowionej
rodziną zastępczą spokrewnioną i otrzymującą do dnia wejścia w życie powyższej
ustawy zasiłek stały, jest niezgodny z art. 2 i art. 18 Konstytucji.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zarówno rodzina naturalna jak zastępcza są
podmiotami zobowiązanymi do pieczy nad dzieckiem. W przypadku konieczności
rezygnacji z pracy zarobkowej z uwagi na konieczność opiekowania się
niepełnosprawnym dzieckiem sytuacja rodziców naturalnych i zastępczych jest taka
sama. Różnicowanie ich pozycji w tym zakresie jest naruszeniem zasady równości. W
tym wypadku istotnymi cechami wspólnymi opiekunów są: sprawowanie opieki nad
dzieckiem wymagającym stałej pielęgnacji, niepodejmowanie z tego powodu pracy i
osiąganie przez rodzinę niskich dochodów. Odmowa osobom bliskim wsparcia podważa
racjonalność ustawodawcy i jest sprzeczna z Konstytucją. W związku z tym norma
wynikająca z art. 17 ust. 1 oraz art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. b ustawy o świadczeniach
rodzinnych w zakresie, w jakim wyłącza możliwość uzyskania zasiłku przez rodzinę
zastępczą, na której jednocześnie ciąży obowiązek alimentacyjny stanowi naruszenie
zasady równości i jest niezgodna ze konstytucyjnymi standardami ochrony rodziny.
Konsekwencją uznania niekonstytucyjności powyższych przepisów jest uznanie
niekonstytucyjności art. 58 ust. 1. Zdaniem Trybunału rodziny zastępcze spokrewnione
otrzymujące zasiłek stały miały prawo oczekiwać, że będzie im przysługiwało
świadczenie pielęgnacyjne, gdyż wynika to z zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa. Ustawodawca naruszył to zaufanie. W związku z
orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego należy stwierdzić, że podmiot stanowiący
rodzinę zastępczą spokrewnioną może uzyskać świadczenie pielęgnacyjne, po spełnieniu
pozostałych warunków wymienionych w art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Poza
kognicją Trybunału Konstytucyjnego pozostaje kwestia przyznawania świadczenia
pielęgnacyjnego pozostałym formom rodzin zastępczych. Rozstrzygnięcie w tej sprawie
stanowiłoby bowiem wyjście poza zakres rozpatrywanego pytania prawnego.
Źródło: www.trybunal.gov.pl
